Ratownictwo chemiczne i ekologiczne w KSRG - zakres podstawowy

KSRG w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego obejmuje planowanie, organizowanie i realizację działań ratowniczych niezbędnych do zmniejszenia lub likwidacji bezpośrednich zagrożeń stwarzanych przez substancje niebezpieczne dla ludzi, zwierząt, środowiska i mienia.

1. Jednostki realizujące ratownictwo chemiczne i ekologiczne:

a) wszystkie jednostki ratowniczo-gaśnicze Państwowej Straży Pożarnej (JRG PSP);

b) jednostki ochrony przeciwpożarowe, w tym jednostki OSP włączone do KSRG, które zadeklarowały w gotowości operacyjnej zdolność do realizacji tych zadań według posiadanych możliwości organizacyjno-sprzętowych i wyszkolenia;

c) inne podmioty ratownicze współpracujące z KSRG, które zadeklarowały w gotowości operacyjnej zdolność do realizacji tych zadań według posiadanych możliwości organizacyjno-sprzętowych i wyszkolenia.

Podmioty, o których mowa w pkt. C powinny spełniać co najmniej wymagania, zarówno szkoleniowe jak i sprzętowe, jakie zostały przewidziane w zakresie podstawowym ratownictwa chemicznego i ekologicznego zapisane w niniejszych Zasadach.

2. Standard gotowości operacyjnej jednostek

Gotowość operacyjną określa się jako zdolność podjęcia działań, polegających na realizacji zadań, określonych w pkt. 3, przez co najmniej 6 strażaków lub ratowników, w tym co najmniej 2 o kwalifikacjach określonych w pkt. 4, wyposażony w sprzęt o standardzie określonym w pkt. 5, przy zachowaniu niezwłocznego czasu alarmowania.

3. Zakres zadań ratownictwa chemicznego i ekologicznego w zakresie podstawowym

W zakresie podstawowym ratownictwa chemicznego i ekologicznego ratowanie życia i zdrowia stanowi priorytet w organizacji działań ratowniczych.

Minimalny zakres działań realizowanych w zakresie podstawowym obejmuje:

a) Rozpoznanie i zabezpieczenie miejsca zdarzenia i wyznaczenie strefy zagrożenia;

b) Podjęcie próby identyfikacji zagrożenia – źródło informacji np.: kierowca, konwojent, maszynista, pracownicy zakładu, oznakowanie pojazdów i opakowań, dokumenty przewozowe, dokumentacja techniczno0ruchowa, plany ratownicze itp.;

c) Ewakuację poszkodowanych i zagrożonych ludzi oraz zwierząt poza strefą zagrożenia;

d) Ostrzegani i alarmowanie o zagrożeniu oraz informowanie o zasadach zachowania się;

e) Przeprowadzenie pomiarów za pomocą dostępnych przyrządów;

f) Ograniczanie skutków wycieku substancji ropopochodnych;

g) Stawianie kurtyn wodnych;

h) Prowadzenie czynności w zakresie dekontaminacji wstępnej ludzi na granicy strefy zagrożenia przy użyciu dostępnego sprzętu;

i) Kwalifikowaną pierwszą pomoc poza strefą zagrożenia;

j) Współdziałanie z innymi podmiotami ratowniczymi, w tym ze Specjalistyczną Grupą Ratownictwa Chemiczno-Ekologicznego (SGR CHEM-EKO) lub Zastępem Rozpoznania Chemicznego (ZRCHEM);

k) Wykonywanie innych czynności wg posiadanego sprzętu oraz wiedzy w danym zakresie.

W przypadku jednostek, które nie spełniają standardu wyposażenia w zakresie podstawowym, a także OSP oraz innych podmiotów ratowniczych współpracujących z KSRP, które nie zadeklarowały w gotowości operacyjnej zdolności do realizacji zadań ratownictwa chemicznego i ekologicznego, pierwszy zastęp przybyły na miejsce zdarzenia realizuje:

a) Określenie warunków zewnętrznych zdarzenia, w tym zjawiska towarzyszące zdarzeniu np.: pożar, wybuch, opary, efekty dźwiękowe, stan nasycenia  infrastrukturą techniczną itp.;

b) Podejmuje próbę identyfikacji substancji chemicznej – źródło informacji np.: kierowca, konwojent, maszynista, pracownicy zakładu, oznakowanie pojazdów i opakowań, dokumenty przewozowe, dokumentacja techniczno-ruchowa, plany ratownicze itp.;

c) Zabezpiecza miejsce zdarzenia i wyznacza strefę zagrożenia;

d) Ustala liczbę osób poszkodowanych i zagrożonych (bez wchodzenia w strefę zagrożenia);

e) Realizuje co najmniej pierwszą pomoc poza strefą zagrożenia;

f) Ostrzega ludność o zagrożeniu i w razie konieczności ewakuuje ludzi, zwierzęta i mienie poza strefę zagrożenia;

g) Wykonuje inne czynności wg posiadanego sprzętu oraz wiedzy w danym zakresie;

h) Przekazuje informacje do właściwego Stanowiska Kierowania KM/P PSP.

4. Wymagania kwalifikacyjne strażaków i ratowników:

a) Działania ratownictwa chemicznego i ekologicznego w zakresie podstawowym prowadzą strażacy posiadający umiejętność w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego nabyte w ramach szkolenia kwalifikacyjnego i utrwalane w ramach doskonalenia zawodowego;

b) Członkowie jednostek OSP przewidziani do realizacji zadań ratownictwa chemicznego i ekologicznego, powinni nabyć umiejętności w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego w ramach systemu szkolenia członków OSP biorących bezpośredni udział w działaniach ratowniczych;

c) Szkolenia powinny zapewnić uzyskanie kwalifikacji do prowadzenia czynności z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy w liczbie niezbędnej do zachowania ciągłości działań ratowniczych.

5. Minimalny standard wyposażenia jednostki w zakresie podstawowym

Wymagane minimum wyposażenia w sprzęt do realizacji zadań ratownictwa chemicznego i ekologicznego w zakresie podstawowym przedstawia poniższa tabela.

* dopuszcza się przyrządy wielofunkcyjne
** nie jest obowiązkowy w OSP

Sprzęt stosowany do zakresu podstawowego musi być na bieżąco legalizowany zgodnie z zaleceniami producenta.

Poza wymaganiami zawartymi w powyższej tabeli zaleca się posiadanie dodatkowych przyrządów pomiarowych umożliwiających pomiar stężenia innych gazów toksycznych wg potrzeb wynikających z analizy zagrożeń w obszarze chronionym.

6. Podstawowe zasady operacyjne:

a) Ratownictwo chemiczne i ekologiczne w zakresie podstawowym w KSRG organizuje właściwy terytorialnie komendant powiatowy lub miejski PSP, uwzględniając współpracę z innymi podmiotami ratowniczymi i służbami zobowiązanymi do prowadzenia działań ratowniczych;

b) Proces organizacji ratownictwa chemicznego i ekologicznego w zakresie podstawowym powinien być poprzedzony analizą zagrożeń w obszarze chronionym, o którym mowa w załączniku Nr 1 rozporządzenia MSWiA z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji KSRG;

c) Aktualną sieć, organizację oraz zasady dysponowania jednostek przygotowanych do podjęcia działań  ratownictwa chemicznego i ekologicznego powinny zawierać plany ratownicze powiatu;

d) Dla każdej jednostki przygotowanej do podjęcia działań ratownictwa chemicznego i ekologicznego ustala się obszar chroniony;

e) Docelowa sieć i organizacja jednostek przygotowanych do podjęcia działań ratownictwa chemicznego i ekologicznego w zakresie podstawowym czynności ratowniczych (załącznik nr 4 Zasad organizacji ratownictwa chemicznego i ekologicznego w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym) powinny zostać zawarte w powiatowym planie rozwoju sieci jednostek ratownictwa specjalistycznego;

f) Planowana liczba i rozmieszczenie jednostek zdolnych do podjęcia działań ratownictwa chemicznego i ekologicznego w zakresie podstawowym na terenie powiatu powinna uwzględniać:

- stopień zagrożenia poszczególnych gmin w powiecie określony w analizie zagrożeń, o której mowa w Załączniku Nr 1 do rozporządzenia MSWiA z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji KSRG;

- rozkład terytorialny zdarzeń wymagających podjęcia działań ratownictwa chemicznego i ekologicznego w ostatnich 10 latach;

- lokalizację oraz gotowość operacyjną specjalistycznych grup ratownictwa chemiczno-ekologicznego KSRG;

- lokalizację oraz gotowość operacyjną innych podmiotów ratowniczych deklarujących gotowość do realizacji zadań ratownictwa chemicznego;

- zasięgi obszarów chronionych takich samych jednostek w sąsiednich powiatach;

- zdolność do podjęcia działań ratowniczych w zakresie podstawowym na terytorium powiatu, obejmuje co najmniej:

*80% populacji zamieszkałej w powiecie;

*80% powierzchni całkowitej powiatu;

*100% Zakładów Dużego Ryzyka (ZDR) i Zakładów Zwiększonego Ryzyka (ZZR) oraz 80% zakładów stwarzających zagrożenie poza swoim terenem (tzw. zakładów podprogowych);

maksymalnie w czasie:

*15 min dla powiatów wysokiego poziomu zagrożenia;

*20 min dla powiatów średniego poziomu zagrożenia;

*25 min dla powiatów niskiego poziomu zagrożenia;

z prawdopodobieństwem co najmniej 80%.

g) Plany ratownicze powiatów oraz powiatowe plany rozwoju sieci jednostek ratownictwa specjalistycznego powinny uwzględniać potencjał ratowniczy innych powiatów i muszą być uzgodnione z właściwym komendantem wojewódzkim PSP.

7. Zasady dysponowania:

a) Dysponowanie sił i środków w zakresie podstawowym ratownictwa chemicznego i ekologicznego następuje zgodnie z procedurami dysponowania, każdorazowo do zdarzenia chemicznego i ekologicznego oraz do zdarzenia mogącego mieć domniemany charakter chemiczny lub ekologiczny;

b) Odpowiednie stanowiska kierowania dysponują do zdarzenia chemicznego JRG PSP lub jednostki, które zadeklarowały w swojej gotowości operacyjnej zdolność do realizacji zadań ratownictwa chemicznego i ekologicznego;

c) Szczegółowe zasady dysponowania zawarte są w „Ramowych wytycznych Komendanta Głównego PSP do opracowania procedur dysponowania sił KSRG oraz zasad doraźnego zabezpieczenia operacyjnego terenu powiatu zadysponowania zasobów ratowniczych”.

Źródło: Zasady Organizacji Ratownictwa Chemicznego i Ekologicznego w Krajowym SYstemie Ratowniczo-Gaśniczym, opracowane przez Komendę Główną PSP, Warszawa, lipiec 2013.